Niccolò Machiavelli’nin en unlu esri Hukumdar (The Prince) kitabini tekrar okumaya basladim. Kitapta yazar ulke yonetimini elinde tutmaya calisan hukumdarlara ogutler vermekte. Yazar bir burokrat ve verdigi ogutleri tarihten ya da guncel orneklerden yararlanarak desteklemekte. An itibariyle kitabin ortalarindayim (%60). Simdiye kadar okudugumm kisimlarla ilgili bir iki alintiyi sizinle paylasmak istedim.
Yukarida paylastigim video Hukumdar ile ilgili bazi analizler icermekte, izlemenizi oneririm. Kitabi da okumanizi oneririm. Eger kitabi okursaniz kitapta verilen ogutlerin bugun bile uygulandigini goreceksiniz.
Kitabin on sozunden bir alinti yaparak baslamak istiyorum:
Machivelli’nin dayanak noktasi yasanilan gercekten kalkarak, insani irdelemek ve sorgulamaktir, ama gerekirse yargilamaktir da. Insani eskiden bugune ve daha sora da degismeyecek bir “dogal varlik” olarak goren, bir baska deyisle, duygulari, icguduleri, bencilligine esir olan , ancak onlarin esaretinden akli ve yuregiyle kurtulmasini bimesi gereken bir varliktir. Oyle bir varlik zayif yanlarina yenik dusmeden one cikmasini bilendir. O varlik humanizma urunu bir insandir ve gelecek yuzyillarda ortaya cikacak aydinlanmaci insanin mayasini olusturacaktir.
Necdet Adabag
Hukumdar kitabindan sizinle paylasmak istedigim kisimlar soyle:
Hukumdar oyle bir izlenim vermeli ki onu duyan, onu goren herkes ne kadar merhametli, sozunde duran, durust insancil, dindar demeli. Dindar gorunmesi hicbir seyin gerekli olmadigi kadar gerekli. Genellikle insanlar ellerinden cok gozleriyle yargilarlar; cunku herkes gorur ama cok az kisi ne oldugunu duyumsar. Cok kimse sen nasil gorunursen seni oyle gorur, ama gercekte ne oldugunu cok az kisi bilir; o cok az kisi de iktidarin gucunu arkasinda bulan cogunluga karsi koyamaz.
–
Halkin destegiyle iktidar olan kisinin yonetimine disaridan mudahele olmaz. Cevresinde onun buyruklarina aldirmayan hemen hic kimse yoktur. Ayrica baskalarina zarar vermeden seckinleri mutlu etmek olanakli degildir; oysa ayni sey halk icin sozkonusu olmaz; ne ki halkin bas koydugu erek seckinlere gore daha haklidir, cunku seckinler ezmek, halk ezilmemek ister. Ayrica halk kalabalik oldugu icin yonetimi benimsemeyen bir kitle karsisinda hukumdar kendisini guvencede duymaz, oysa seckinler sayica az olduklari icin daha guvendedir. Hukumdarin basina dusman halktan gelecek en buyuk bela terk edilecek olmasidir, ama kendisine dusman seckinler onu terk edecekleri gibi ona karsi harekete de gecerler. Seckinler ongorulu ve uyanik kisiler olduklari icin zaman yitirmezler ve kazanma olasiligi olan gucluden yana yavir koyarak kisisel cikar saglamaya calisirlar. Hukumdarin hep ayni halkla yasamak zorunlulugu vardir, ama seckinleri kendi keyfine gore saltanattan eder ya da saltanat verir, sanlarini bir gun alir ertesi gun iade eder.
–
… Bu hukumdarlarin halka dayali bir yonetim biciminden mutlak bir yonetim bicimine gecmeleri durumunda yonetimlerini tehlikeye atmalari kacinilmazdir. Cunku bu hukumdarlar ya kendi baslarina ya da ust duzey yoneticilerin yonlendirmesiyle ulkeyi yonetirler. Son secenekte ayakta durmalari daha zor ve daha tehlikelidir; cunku hukumdarlar, kendilerinden once yuksek yoneticiler olarak o goreve atanmis olan kisilerin istencine gore devinmek zorunda kalir. Bu kisiler ozellikle zor zamanlarda, ya ona karsi gelerek ya da onun sozunu dinlemeyerek hukumdarin cokusune neden olabilirler. Hukumdar o dar zamanlarda mutlak yonetime gecemez, cunku yoneticilerden emir alamaya alisik olan halk ve uyrugu o asamada hukumdarin buyruklarina ayak uyduramaz. Hukumdar da ne olacagi belli olmayan zamanlarda guvenebilecegi kisi bulmakta zorluk ceker.
–
Bilge bir hukundar her kosulda ve surekli, yurttasin devlete ve hukumdara gereksinim duyacagi bir yol bulmalidir; boyle olursa halk surekli onun eline bakar.
–
Cogu kisi gercek yasamda var olmamis, bilinmemis bircok cumhuriyet, hukumdarlik duslemistir. Gercek yasamla duslenen yasam birbirinden o kadar uzaktir ki olani birakip olmasi gerekenin arkasidan giden kisi elindekinden de olur. Cunku her seyde ve her yerde iyilik perisi kesilen kisi o kadar cok kotu icinde yikima ugrar. Bu nedenle bir hukumdarin, ayakta kalabilmek icin iyi olmamayi ve iyiligi yerine gore kullanmayi ogrenmesi gerekmektedir.
Bir sonraki yazimda gorusmek uzere.
Mind Wandering 