Maslow’un İhtiyaçlar Hiyerarşisi

Son zamanlarda sık bir şekilde kullanmaya başladığımız bu teori Abraham Maslow tarafından 1943 yılında ortaya atılmış ve sonrasında geliştirilmiştir.

Maslow teorisi, insanların belirli kategorilerdeki ihtiyaçlarını karşılamalarıyla, kendi içlerinde bir hiyerarşi oluşturan daha ‘üst ihtiyaçlar’ı tatmin etme arayışına girdiklerini ve bireyin kişilik gelişiminin, o an için baskın olan ihtiyaç kategorisinin niteliği tarafından belirlendiğini söz konusu etmektedir. Maslow’un kişilik kategorileri kendi aralarında bir dizilim oluştururlar ve her ihtiyaç kategorisine bir kişilik gelişme düzeyi karşılık gelir. Birey, bir kategorideki ihtiyaçları tam olarak gideremeden bir üst düzeydeki ihtiyaç kategorisine, dolayısıyla kişilik gelişme düzeyine geçemez.

Sırayla karşılanması gereken ihtiyaçlardan biri giderildiği anda birey üzerindeki motive edici etkisini yitirir. Böylece bir üst ihtiyaca geçilir. Alt basamaktaki bir ihtiyaç karşılanmadan üst ihtiyaca geçilemez. Piramidin 5 parçasını biraz daha detaylı ele alabiliriz.

1 • Fizyolojik ihtiyaçlar

Susuzluk, açlık, cinsellik ve uyku gibi temel fizyolojik gereksinimler ilk basamakta yer alır. Birey hayatı boyunca bu ihtiyaçları karşılamaya çalışır.

2 • Güvenlik İhtiyacı

Korku ve kaygıları gidermeye yönelik ihtiyaç grubudur. İkinci basamağı oluşturan bu grupta; barınma, istikrar, sağlıklı olma, emniyet ve ekonomik güç gibi ihtiyaçlar yer alır.

3 • Sevgi/Ait Olma İhtiyacı

Maslow, sosyal bir canlı olan insanın iyi ilişkiler kurma, ait olma, sevilme ve beğenilme ihtiyaçlarını üçüncü basamağa koyar. Fizyolojik ve güvenlik ihtiyaçlarını karşılan birey, ait olma ve sevilme ihtiyacı duymaya başlar.

4 • Saygınlık İhtiyacı

Bu basamaktaki ihtiyaçlar kendini başarılı bulma ve toplum tarafından kabul görme olarak tanımlanabilir. Bireyin dışarıdan gördüğü saygı kadar özsaygısı da bu ihtiyacın giderilmesini etkiler.

5 • Kendini Gerçekleştirme İhtiyacı

İhtiyaçlar hiyerarşisinin en üstünde yer alan basamaktır. Bireyin kendi kapasitesini ve potansiyelini keşfetme ihtiyacıdır. Maslow’a göre herkes bu aşamaya ulaşamaz; ulaşsa bile kendini gerçekleştiremeyebilir.

Maslow’un ihtiyaçlar hiyerarşisine göre bir ihtiyacın %100 değil yeteri kadar karşılanması gerekir. İhtiyaçlar evrensel olsa da ihtiyaçların giderilme şekli kültürden kültüre farklıdır.

Bana çok mantıklı gelse de bir kesim tarafından bu teori çeşitli sebeplerle de eleştirilmektedir.

• Kuramın deneysel olarak kanıtlanması zordur.
• Bahsedilen ihtiyaçlar farklı sırayla karşılanabilmektedir.
• Bazı çalışmalarda ihtiyaçların sıralamasının da farklı olduğu tespit edilmiştir.

Bu nedenle motivasyon konusuna yönelik önemli bir bakış açısı sağlasa da kuramın sunduğu bilgileri genellemek hatalı değerlendirmelere yol açabilir.