Youtube’da izlediğimiz bir videoyu Like ve Dislike butonlarını kullanarak beğenip beğenmediğimizi belirtebiliyorduk. Ayrıca youtube her videonun Like ve Dislike sayılarını butonların yanında gösteriyordu. Youtube bu senenin (2021) 11. ayında dislike butonuyla ilgili bir değişiklik yaptı: Bu değişikliğe göre Dislike sayıları video sayfasından kaldırıldı. Video’yu dislike edebiliyorsunuz ama kaç kişinin dislike ettiğini göremiyorsunuz ve dislike sayıları sadece video’nun sahibi tarafından görülebiliyor. Bu kararın çok kötü bir karar olduğunu düşünüyorum ve bu yazımda bunun sebeplerinden bahsedeceğim.
Dislike sayılarının ekrandan kaldırıldığını kapak resminde sizlerle paylaştığım videoyu izlerken farkettim. Bu video bir kaplumbağa türüyle ilgili ve videoda kaplumbağaya çeşitli nesneleri ısırtıyorlar. Videoyu izlerken gözüm bir anda like ve dislike sayılarına takıldı ve videoyu hayvana eziyet ettikleri için dislike etmek istedim. Videoyu dislike ettiğim zaman sayıların gizlendiğini farkettim çünkü dislike butonu yanında dislike sayısı berlimedi ve geribildirimin videoyu yaratıcısına iletileceği yazdı.
Youtube videoların dislike sayılarıyla ilgili kararı şu sayfadan yayınladı: https://blog.youtube/news-and-events/update-to-youtube/. Bu karara göre yukarıda da bahsettiğim gibi, dislike sayıları izleyicilerden gizleniyor. Bu karara gerekçe olarak ise bazı videolara yapılmış olan dislike saldırıları sebep gösteriliyor. Dislike saldırısı adından da anlaşılacağı gibi insanların organize bir şekilde videoları dislike etmesi durumu. Bunun örneğini cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın pandemi sürecinde online olarak öğrencilerle görüştüğü ve canlı olarak youtube’dan yayınlanmış video’da gördük. Bu videoyla ilgili habere ulaşmak için linki kullanabilirsiniz. Dislike saldırısına başka örnekler vermek mümkün.
Youtube’un dislike sayılarını gizleme kararını alırken gerekçe olarak dislike saldırılarını göstermesini çok yersiz buluyorum. Çünkü, bu işlerden anlayan birisi olarak Dislike sayısını kapatmadan da bunun önüne başka şekilde geçilebilirdi. Bildiğiniz gibi Youtube Google’a bağlı bir şirket ve Google ise günümüzdeki en sofistike makina öğrenmesi araştırmalarını ve uygulamalarını yapan şirket (Google Translate, Google Search vs). Yani bu dislike saldırılarını isteseler makina öğrenmesi yöntemiyle bertaraf edebilirler ya da başka önleyici önlemler alabilirler. Tıpkı dislike saldırısında olduğu gibi insanlar organize olup bir videonun like sayılarını artırmaya da çalışabilirler ama Youtube bu durumu engellemek için like sayısını kapatmayı seçmiyor.
Bildiğiniz gibi Youtube gösterdiği reklamlardan para kazanıyor ve Youtube’un para kazanması için kullanıcıların sürekli video izlemesi lazım. Youtube dislike sayısını kapatarak videoların izlenirliğini düşürme ihtimali olan ve göz önünde olan bir göstergeyi kaldırmak istiyor. Ayrıca insanların beğenmeme özgürlüğünü ve bu beğenmemeyi açık bir şekilde gösterme özgürlüğünü elinden alıyor. Bu noktada videoyu beğenmeyen alta yorum bırakabilir diyebilirsiniz ama tahmin edebileceğiniz gibi yorumların okunma ihtimali dislike sayısının görünme ihtimalinden çok çok düşük. Ayrıca yorumların youtube tarafından nasıl sıralandığını da bilmiyoruz. Ben atılan bu adımı Youtube’un sterilleştirilmesi olarak görüyorum.
Bu konuya Türkiye’den bir örnek vermek istiyorum: işçi bayramında sendikalar her sene Taksim meydanında toplanmak ister ve hükümet buna izin vermez. Sendikaların bunu istemelerinin birkaç sebebi vardır ve biriside toplanmanın görünür olması ve insanlara yakın olmasıdır çünkü başka türlü insanların örgütlendiği ve sesini çıkardığı görülemeyecektir.
Buna benzer bir durum LinkedIn’de de var. LinkedIn paylaşılan her şeyi alkışlayabilir, likelayabilirsin ama dislike etme hakkınız yoktur.
Youtube gibi bir platformun geribildirimleri seçerek paylaşması ve paylaştığı bildirimlerin izlenmeyi artıracak olanların olması dikkat edilmesi gereken bir husus. Bugün siyasi güç sahipleri toplumu kontrol etmek için medya ve iletişim kanallarını nasıl kontrol ediyorsa internet devi şirketler de toplumu kontrol etmek için interneti manipüle ediyor. Youtbe’un dislike sayılarını gizleme adımı bunun bir örneği. Youtube izleyen herkes sevme ve sevdiğini gösterme özgürlüğüne sahipken, sevmeme ve bu sevmemeyi gösterme özgürlüğüne artık sahip değil.
Mind Wandering 